Owocówka jabłkóweczka

Właśnie zamierzasz z radością ugryźć świeżo zerwane jabłko, gdy nagle dostrzegasz mały, podejrzany otwór – tzw. „dziurkę po robaku”. To typowy objaw ataku owocówki jabłkóweczki. Owocówka jabłkóweczka nie jest w rzeczywistości robakiem, lecz larwą ćmy, która znalazła sobie przytulne schronienie w jabłku.

Porażenie owocówką jabłkóweczką może dawać następujące objawy:

• małe, kilkumilimetrowe otwory w skórce owocu
• czerwonawa obwódka wokół miejsca żerowania
• przedwczesne opadanie niedojrzałych owoców
• nadgryziony miąższ i gniazdo nasienne

Jeśli owoc został zaatakowany dość późno, można wyciąć uszkodzoną część i wykorzystać resztę. Jednak porażenie na wczesnym etapie rozwoju prowadzi do poważnych strat w plonach, ponieważ owoce spadają przed osiągnięciem dojrzałości i nie nadają się do spożycia. Inwazja także może sprzyjać rozwojowi brunatnej zgnilizny owoców.

To, co na pierwszy rzut oka wygląda jak „robak w jabłku”, przy bliższej obserwacji okazuje się larwą ćmy. Dokładniej mówiąc, jest to larwa nocnego motyla o nazwie owocówka jabłkóweczka (Cydia pomonella).

Larwy owocówki jabłkóweczki

Bezpośrednio po wykluciu larwy mają zaledwie dwa milimetry długości. Po trzech tygodniach znacznie rosną i osiągają długość nawet dwóch centymetrów. Zmienia się także ich wygląd – początkowo są białawe, stopniowo przybierają jednak barwę kremową lub różową. Charakterystyczną cechą larw jest też czarna głowa. Po około trzech do czterech tygodniach larwy przepoczwarzają się. Wkrótce potem z kokonów wylęgają się dorosłe owady.

Ćmy owocówki jabłkóweczki

Ćmy mało rzucają się w oczy. Ich skrzydła są w różnych odcieniach szarości, co sprawia, że w nocy pozostają niemal niewidoczne. Korpus osiąga długość około jednego centymetra, a rozpiętość skrzydeł wynosi od 14 do 22 milimetrów.

Cykl życiowy owocówki jabłkóweczki

Pierwsze dorosłe owady można zaobserwować w maju i czerwcu, głównie o zmierzchu. Ćmy szczególnie lubią ciepłe, bezwietrzne wieczory, podczas których latają w poszukiwaniu partnera. Po zapłodnieniu samica może złożyć do 60 jaj, najczęściej pojedynczo, na młodych owocach. Preferowanymi roślinami żywicielskimi są jabłoń i grusza, ale szkodnik nie gardzi również takimi gatunkami, jak morela, pigwa, śliwa i orzech włoski. Do składania jaj owady potrzebują stałej temperatury wynoszącej około 15°C. Jeśli temperatura spadnie poniżej 10°C, rozwój jaj będzie spowolniony. Dzięki umiejętności elastycznego dostosowywania się do warunków pogodowych, owocówka jabłkóweczka utrudnia określenie najlepszego momentu do jej zwalczania.

Po jednym lub dwóch tygodniach od złożenia jaj wylęgają się larwy, które zaczynają żerować na jabłkach, gruszkach i morelach. Przegryzają się one spiralnie przez skórkę owocu, pozostawiając przy tym brązowe odchody w tunelu żerowym. Jedna larwa może uszkodzić większą liczbę owoców. Po trzech bądź czterech tygodniach larwy opuszczają owoc i przepoczwarzają się – albo w celu przezimowania, albo w celu wylęgu kolejnego pokolenia w czerwcu. Jeśli lato jest ciepłe, w sierpniu lub wrześniu może pojawić się drugie pokolenie dorosłych owadów. Wraz z nadejściem chłodniejszych miesięcy larwy szukają schronienia w glebie lub pod korą drzew, gdzie w kokonach czekają na nadejście wiosny.

1. Usuwaj zainfekowane owoce na wczesnym etapie

Jeśli Twoje drzewa owocowe zostaną zaatakowane przez owocówkę jabłkóweczkę, należy jak najszybciej usunąć wszystkie zainfekowane owoce. Jeśli w owocach znajdują się jeszcze larwy, zamiast wrzucać je na otwarty kompost, lepiej umieścić je w zamkniętym pojemniku na bioodpady lub w koszu na odpady zmieszane. Dzięki temu zapobiegniesz dalszemu uszkadzaniu zdrowych owoców przez larwy.

2. Zawieś pułapkę feromonową

Profilaktycznie, pod koniec kwietnia, najpóźniej w połowie maja, gdy owocówka jabłkóweczka znów zaczyna latać, należy zawiesić na drzewach pułapkę feromonową. W tego rodzaju pułapce znajduje się substancja wabiąca, która przyciąga samce gotowe do rozrodu. Zamiast lecieć do samic, owady kierują się ku pułapce feromonowej. Po dotarciu do niej przyklejają się do powierzchni pokrytej klejem. W rezultacie nie dochodzi do kopulacji, a tym samym do składania zapłodnionych jaj.
Podczas gdy tradycyjne pułapki lepowe trafiają do śmieci po około sześciu tygodniach, dostępne są również uniwersalne pułapki lejowe, które można wielokrotnie uzupełniać nowym środkiem wabiącym i stosować przeciwko różnym szkodnikom.

Porada: najlepiej zawiesić pułapkę na drzewie lub krzewie, który nie jest ulubionym miejscem żerowania owocówki jabłkóweczki. Gdyby pułapka znajdowała się na jabłoni, mogłaby przyciągać samce bezpośrednio w miejsce, gdzie obok czekają już samice na zapłodnienie. W efekcie mogłoby dojść do zapłodnienia, zanim jeszcze samiec wpadnie w pułapkę.

3. Wykorzystaj nicienie

Można też zwalczać owocówkę jabłkóweczkę za pomocą nicieni. W tym celu należy opryskać pień i gałęzie, gdzie larwy chowają się na zimę. Przy prawidłowym zastosowaniu nicienie infekują larwy owocówki, powodując ich szybkie padanie.

4. Usuwaj zimujące larwy

Aby jeszcze bardziej ograniczyć populację szkodnika w kolejnym roku, wiosną należy przeszukać drzewa w poszukiwaniu zimujących larw. Można je wtedy łatwo usunąć z kory.

5. Zbierz i pozbądź się owoców

Najpóźniej jesienią należy zebrać wszystkie opadłe owoce i wyrzucić je do pojemnika na bioodpady lub odpady zmieszane. Owoce, które nadal wiszą na drzewie, również trzeba zerwać, aby nie powstały tzw. mumie owocowe – nawet jeśli nie zamierzasz ich spożywać. Powód: w starych owocach mogą zimować szkodniki i patogeny, które w kolejnym roku szybko doprowadzą do ponownego porażenia drzewa owocowego.