Stonka ziemniaczana

Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) należy do rodziny stonkowatych (Chrysomelidae).Pod koniec XIX wieku przybyła do Europy wraz z dostawami ziemniaków z amerykańskiego stanu Kolorado. Dlatego często nazywana jest też żuczkiem z Kolorado. Jej ulubionym pokarmem są ziemniaki, ale gdy nie znajdzie ich liści, zjada również inne rośliny z rodziny psiankowatych, takie jak pomidory, bakłażany i paprykę. Należy do jednych z najgroźniejszych szkodników w obszarze rolnictwa.

Dorosłe osobniki osiągają długość od 7 do 15 milimetrów i najczęściej można je znaleźć na liściach oraz łodygach ziemniaka. Charakteryzują się żółtymi pokrywami skrzydeł, na których widnieje dziesięć ciemnych pasów. Prawdopodobnie to właśnie od nich pochodzi druga część ich łacińskiej nazwy decemlineata, co oznacza „dziesięć pasków”. Spód ciała oraz okrągłe przedplecze są czerwonobrązowe z czarnymi kropkami zarówno po bokach, jak i na przedpleczu.

Jaja stonki ziemniaczanej są owalne, żółto-pomarańczowe i owad składa je głównie na spodniej stronie liści roślin. Świeżo wyklute larwy są początkowo ciemnoczerwone, ale szybko rosną i w trakcie rozwoju przechodzą trzy linienia. Większe larwy można rozpoznać po ich czerwonobrązowym korpusie z czarnymi kropkami po bokach.

Stonka ziemniaczana zimuje w glebie. Na początku maja zaczyna latać i żeruje na liściach młodych roślin ziemniaka. Okres intensywnego żerowania trwa do 14 dni, po czym samice przystępują do składania jaj. Każda samica może złożyć od 400 do 800 jaj. Umieszcza je w grupach po 20–80 sztuk, przy czym dobrze zabezpiecza je na spodzie liści. Po 7–14 dniach wykluwają się larwy, które natychmiast rozpoczynają żerowanie. Wraz ze wzrostem larw ich apetyt się zwiększa, więc powodują coraz większe szkody na liściach. Po 2–4 tygodniach żerowania larwy zagłębiają się na głębokość około 30 centymetrów w ziemię, gdzie następuje przepoczwarzenie. Po kolejnych 14 dniach z poczwarek wylęgają się dorosłe chrząszcze i ponownie atakują rośliny psiankowate. W sierpniu dorosłe stonki ziemniaczane .ponownie zakopują się w ziemi,, aby tam przezimować.

Na początku inwazji młode larwy i chrząszcze pozostawiają niewielkie ślady żerowania na liściach ziemniaków i innych roślin psiankowatych – początkowo te uszkodzenia nie są zbyt poważne. Później większe larwy powodują rozległe uszkodzenia krawędzi i wygryzają liczne dziury w liściach. Ostatecznie może dojść nawet do całkowitego ogołocenia roślin z liści. W wyniku tego roślina nie jest w stanie przeprowadzać wydajnej fotosyntezy i zaczyna cierpieć na niedobory składników odżywczych. W przypadku rozległego porażenia dochodzi do obumierania roślin, co skutkuje dużymi stratami w plonach.

Jednym ze środków zapobiegawczych jest odpowiedni dobór stanowiska do uprawy roślin. Ziemniaki preferują ciepłe i słoneczne stanowiska. Na wilgotnych i zimnych stanowiskach rośliny czują się gorzej i są znacznie bardziej podatne na atak szkodników oraz chorób. Ponieważ stonka ziemniaczana zimuje w glebie, warto co roku zmieniać miejsce uprawy ziemniaków. Nie należy również sadzić innych roślin psiankowatych w bezpośrednim sąsiedztwie ziemniaków, ponieważ przyciągają one jeszcze więcej szkodników. Dobrze zaplanowana i zróżnicowana uprawa współrzędna jest pozwala zapobiec inwazji stonki ziemniaczanej. Pomocne może być także przekopywanie grządek warzywnych przed zasadzeniem roślin, co pozwala usunąć zimujące chrząszcze zanim opuszczą ziemię.

Lista kontrolna: 4 wskazówki dotyczących profilaktyki

• Ciepłe i słoneczne stanowisko
• Coroczna zmiana miejsca uprawy
• Unikanie sadzenia roślin psiankowatych w pobliżu ziemniaków
• Przekopywanie gleby przed sadzeniem

Od maja warto regularnie sprawdzać liście ziemniaków, aby jak najwcześniej wykryć pojawienie się szkodników. Jeśli zauważysz chrząszcze lub larwy, możesz je zebrać ręcznie, polać gorącą wodą i wyrzucić do odpadów zmieszanych. Nie zapomnij sprawdzić również spodniej strony liści, aby w razie potrzeby usunąć złożone tam jaja. Dzięki temu można szybko zahamować rozmnażanie szkodnika.