Różnorodne typy gleby – krótkie porównanie

Najpierw przyjrzyjmy się glebom piaszczystym. Czyste gleby piaszczyste oraz mułowe gleby piaszczyste charakteryzują się zazwyczaj niską zawartością składników odżywczych, dobrą przewiewnością, szybkim nagrzewaniem się i tendencją do wysychania. Ze względu na dużą ziarnistość deszczówka łatwo przenika przez taką glebę, przez co ziemia szybko wysycha. Gleba piaszczysta ma więc bardzo dobrą przepuszczalność wody, ale słabo ją zatrzymuje. Trzeba też wziąć pod uwagę, że gleba piaszczysta szybko się nagrzewa, co przyspiesza proces wysychania.
Ze względu na jej gruboziarnistą strukturę do ziemi jest w stanie dotrzeć dużo tlenu. Sprzyja to rozwojowi organizmów glebowych oddychających tlenem, które rozkładają martwą materię organiczną. Gleba piaszczysta nie jest jednak bogata w składniki odżywcze. Dzieje się tak z dwóch powodów: niskiej zdolności do magazynowania tych składników oraz wysokiej przepuszczalności, która powoduje ich wypłukiwanie wraz z wodą.
Gleby piaszczyste mają jednak pewną zaletę – są łatwe do uprawy, a rośliny dostosowane do panujących na nich warunkach nie są narażone na zastój wody.

Wskazówka dotycząca gleb piaszczystych – ich jakość można poprawić poprzez dodanie gleby ilastej oraz dużej ilości kompostu. Zwiększy to jej zdolność magazynowania wody i składników odżywczych. Można także użyć wysokiej jakości kompostu ogrodowego Bio.
Rośliny posadzone w takiej glebie warto regularnie podlewać i nawozić. Zaleca się oszczędne podlewanie i nawożenie, należy to jednak robić częściej. Dodatkowa warstwa ściółki może pomóc w ograniczeniu parowania i stabilizacji temperatury gleby.

Dodatkowa wskazówka – gleby piaszczyste zawierają zazwyczaj mało wapnia, co sprawia, że mają niski pH i są bardziej kwaśne. Jeśli na takiej glebie zakładasz trawnik, warto go w razie potrzeby wapnować. Najlepiej wykonać analizę gleby, która pokaże, jakie składniki odżywcze zawiera i co wymaga poprawy. Testy do analizy gleby można kupić w centrach ogrodniczych.

Porada – na lekkich, nieurodzajnych glebach dobrze rosną mało wymagające kwiaty polne i byliny, między innymi pajęcznica liliowata, janowiec barwierski, dziewanna wielkokwiatowa, lawenda, rożnik przerośnięty, floks dwudzielny czy przytulia właściwa.

Dość trudno trafić na jednorodne gleby mułowe. W wielu regionach spotyka się natomiast gleby mułowe o charakterze piaszczystym lub ilastym. W zależności od ich składu mają one różne właściwości. Na przykład gleba mułowo-ilasta jest bogata w próchnicę i dobrze magazynuje wodę. Ponadto rośliny mogą stosunkowo dobrze się ukorzeniać w tego typu glebie. Ogólnie rzecz biorąc, jest ona uważana za dość żyzną glebę, która nadaje się do uprawy różnych roślin. Jednak w przypadku intensywnych opadów deszczu może dochodzić do zastojów wody. W przypadku piaszczystych gleb mułowych sytuacja wygląda nieco inaczej: ich przepuszczalność jest znacznie większa, a ryzyko wystąpienia zastojów wody minimalne. Choć piaszczysta gleba mułowa magazynuje nieco więcej wody i składników odżywczych niż czysto piaszczysta, dla wielu roślin w dalszym ciągu jest to niewystarczające. W tej sytuacji pomocne mogą być kompost i wysokiej jakości ziemia do roślin, które zwiększą zdolność gleby do zatrzymywania wody i składników odżywczych.

Porada dotycząca gleb mułowych – zdolność magazynowania wody piaszczystej gleby mułowej możesz poprawić poprzez dodanie gliniastej ziemi i kompostu. Z kolei gliniaste gleby mułowe można rozluźnić, dodając do nich nieco piasku.  

Wskazówka dotycząca uprawy roślin – na gliniastej glebie mułowej można z powodzeniem uprawiać wiele roślin, takich jak róże, krzewy i drzewa owocowe czy warzywa. Natomiast na bardziej piaszczystych glebach lepiej rosną rośliny odporne na niedobór składników odżywczych.  

W przeciwieństwie do lekkich gleb piaszczystych, gleby ilaste należą do tzw. "ciężkich gleb", które nie przepuszczają wody i są trudne w uprawie.
Zamiast składać się z kwarców lub fragmentów skał, gleby ilaste złożone są głównie z drobnoziarnistych minerałów ilastych. Minerały te mają zdolność wchłaniania wody i pęcznienia. Jednak wysychanie gleby i ponowne kurczenie się minerałów zajmuje sporo czasu. Nie pozostaje więc wystarczająco dużo miejsca na napływ świeżego powietrza. Zamiast tego wzrasta ryzyko zamulenia i zastojów wody. Gdy minerały ilaste nareszcie wyschną po dłuższym czasie, ponownie się kurczą i stają się tym samym wyjątkowo twarde, co ponownie utrudnia uprawę gleby – podobnie jak wówczas, kiedy była jeszcze mokra i ciężka.

Mimo że gleba ta ma dobrą zdolność zatrzymywania wody i charakteryzuje się wysokim poziomem składników odżywczych, rośliny nie odnoszą z tego powodu korzyści. Drobne cząsteczki iłu tak silnie wiążą wodę i składniki odżywcze, że stają się one trudno dostępne dla roślin. Gleby ilaste nazywane są również "zimnymi glebami", ponieważ w przeciwieństwie do gleb piaszczystych nagrzewają się bardzo wolno, a jesienią równie wolno się wychładzają.
Czyste gleby ilaste są więc trudne w uprawie – korzenie roślin mają trudności z przenikaniem przez zbity grunt, a cyrkulacja powietrza w glebie pozostawia wiele do życzenia. Wiele mikroorganizmów i roślin nie czuje się najlepiej w ciężkich glebach ilastych. Na glebie ilastej o zawartości iłu przekraczającej 75% rośliny w ogóle nie mogą rosnąć.
Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku gleb mułowo-ilastych, ponieważ dodatek mułu poprawia przepuszczalność i nieco rozluźnia ciężką glebę ilastą. Mimo to poprawa jakości takiej gleby wymaga sporo wysiłku.

Porada dotycząca gleb ilastych – jeśli masz glebę o wysokiej zawartości iłu, należy ją regularnie przekopywać, aby ją rozluźnić. Koniecznie należy też pamiętać o dodaniu do ziemi granulatu pumeksowego i humusu. Drenaż wykonany z grubszych kamieni, piasku i pumeksu w głębszych warstwach gleby może zapobiec zastojom wody. Bardzo pomocne jest również ułożenie w rur drenażowych.

Wskazówka dotycząca uprawy roślin – na średnio ciężkich, mułowych lub gliniastych glebach ilastych o zawartości iłu od 25% do 45% mogą rosnąć różnego rodzaju rośliny, w tym choćby drzewa owocowe, byliny czy warzywa. Ponieważ gleba ta na wiosnę często jest jeszcze dość mocno wychłodzona, nie zalecamy wczesnego wysiewu nasion. Większość nasion lubi wilgoć, preferuje jednak, gdy jest ciepło i nie toleruje zimna. Marchew i ziemniaki również preferują bardziej piaszczystą, suchą i ciepłą glebę.

Gleby gliniaste składają się z mieszanki zawierającej mniej więcej równe części iłu, pyłu i piasku, łącząc w sobie różne właściwości tych materiałów. W przeciwieństwie do lekkich gleb piaszczystych i ciężkich gleb ilastych, gleby gliniaste określa się mianem "gleb średnich". Są one swego rodzaju złotym środkiem. Dzięki zawartości piasku gleba ta charakteryzuje się dobrą przepuszczalnością wody, natomiast dzięki iłowi zatrzymuje również dużą ilość wilgoci. Rośliny mogą dobrze się w niej ukorzeniać i korzystają z faktu, że gleba ta cechuje się dość dobrą przewiewnością. Ponadto gleba ta często zawiera dużą ilość składników odżywczych, ponieważ dobrze je magazynuje. Dzięki swojej umiarkowanie ciężkiej strukturze gleba gliniasta jest stosunkowo łatwa w uprawie. Jednak wymaga nieco większego wysiłku w porównaniu z uprawą gleby piaszczystej.

Porada dotycząca gleb gliniastych – jeśli będziesz uprawiać na glebie gliniastej rośliny o średnim lub wysokim zapotrzebowaniu na składniki odżywcze, może się zdarzyć, że po kilku latach ziemia zostanie wyjałowiona. Dlatego warto na wiosnę zastosować nawóz długo działający, zwłaszcza jeśli zdecydujesz się na uprawę bylin, warzyw i roślin owocowych. W razie potrzeby można dodatkowo użyć nawozu płynnego.  

Wskazówka dotycząca uprawy roślin – gleby gliniaste są bardzo żyzne i nadają się do uprawy niemal wszystkich roślin. W zależności od potrzeb można je przed zasadzeniem roślin wzbogacić humusem lub rozluźnić poprzez dodanie piasku.