Piędzik przedzimek

Chociaż małe, jasnozielone gąsienice na pierwszy rzut oka wydają się niegroźne, mogą wyrządzić roślinom poważne szkody. Tam, gdzie się pojawiają, pozostawiają ślady w postaci nadgryzionych jabłoni, czereśni i grabów. Niezależnie od tego, czy są to kwiaty, liście czy pąki – gąsienice piędzika przedzimka nie oszczędzą niczego. Przy większej liczebności tego szkodnika może dojść nawet do całkowitego ogołocenia drzewa z liści. Dlatego w walce z piędzikiem przedzimkiem (Operophtera brumata) największe znaczenie ma profilaktyka. W tym artykule sprawdzamy, jak chronić drzewa owocowe i liściaste przed żarłocznymi larwami tego gatunku.

Mała, zielona gąsienica, która nigdy nie jest najedzona do syta

Kiedy na wiosnę zaczynają się otwierać pierwsze pąki kwiatowe, z jaj wykluwają się larwy piędzika przedzimka (Operophtera brumata). Gąsienice są jasnozielone z żółtawo-białymi paskami. Najbardziej rzuca się w oczy ich sposób poruszania. Ponieważ mają one tylko dwie pary nóg, muszą wyginać ciało w łuk, aby przyciągnąć tylne segmenty do przodu, a następnie ponownie się wyprostować. W biologii ruch ten określa się mianem „mierzenia”, co tłumaczy ich nazwę systematyczną: „miernikowce”.

Ćmy aktywne nocą

Druga część nazwy – „przedzimek” – odnosi się natomiast do cyklu życiowego owada. Po tym, jak gąsienice piędzika najedzą się do syta na wiosnę, opuszczają roślinę, zwisając na nitkach, a następnie zakopują się na kilka centymetrów w ziemi, w której się przepoczwarzają. Dorosłe motyle wykluwają się na przełomie jesieni i zimy, wraz z pierwszymi przymrozkami. Ćmy są równie niepozorne jak gąsienice. Ich ubarwienie mieści się w zakresie od szarobrązowego po bladożółte. Jednak tylko samce są zdolne do lotu – mają rozpiętość skrzydeł wynoszącą około 2,5 cm. Samice posiadają jedynie szczątkowe skrzydła.

Piędzik przedzimek – miłośnik chłodnej aury

Podczas gdy samce od października do stycznia przemierzają ogród w postaci aktywnych nocą motyli, samice wspinają się na drzewa na początku października. Po dotarciu do korony drzewa wydzielają feromony, które przyciągają samce. Fakt, że do rozmnażania wybierają chłodniejszą porę roku, jest dla nich niezwykle korzystny – drapieżniki takie jak jeże i nietoperze zapadają w sen zimowy, a wiele ptaków, które mogłyby zakłócić rozwój tych owadów, odleciało już na południe.

Po kopulacji samica składa od 100 do 300 jaj w okolicy pnia drzewa – wybiera głównie szczeliny i zagłębienia w korze. Początkowo jaja są bladozielone i niemal niewidoczne, a dopiero później zmieniają kolor na pomarańczowoczerwony.

Gdy tylko gąsienice wyklują się z jaj na wiosnę, natychmiast rozpoczynają żerowanie. Szczególnie często atakują drzewa owocowe, takie jak czereśnie, jabłonie, grusze i śliwy. Na ich liście roślin żywicielskich znajdują się również drzewa liściaste, w tym klon, dąb, lipa czy tarnina. Problem polega na tym, że jeśli na danym drzewie zabraknie pożywienia, gąsienice mogą przenosić się na inne rośliny. Opuszczają się na cienkiej nitce, po czym zawieszone w powietrzu czekają, aż wiatr przeniesie je na sąsiednie, zdrowe drzewo.

Poza piędzikiem przedzimkiem spotykamy w ogrodach także zimowka ogołotniaka (Erannis defoliaria). W przeciwieństwie do piędzika ćma ta jest nieco większa i bardziej kolorowa. Jej gąsienice mają żółtobrązowe ubarwienie z charakterystycznym wzorem, z kolei dorosłe owady posiadają skrzydła w odcieniach od jasnobrązowego do ochrowożółtego z ciemnymi plamkami. Samce mają rozpiętość skrzydeł od 3 do 4 cm. Chociaż owady te także żerują na drzewach owocowych, grabach i dębach, to jednak mniejszy piędzik przedzimek powoduje największe szkody w uprawach.

Podobnym do niego gatunkiem jest piędzik siewierak (Operophtera fagata). Jest on jednak nieco większy i jaśniejszy od piędzika przedzimka, a do tego rzadziej się go spotyka w naszych szerokościach geograficznych.

Jeśli zależy Ci na tym, aby gąsienice piędzika przedzimka nie ogołociły doszczętnie Twoich drzew owocowych, zalecamy wdrożyć działania profilaktyczne. Należy to zrobić już we wrześniu, najpóźniej na początku października – dobrym rozwiązaniem są specjalne opaski lepowe na pnie drzew. Zasadniczo zalecamy do tego dwa środki ochrony roślin: lep na gąsienice w formie pierścienia lub lep w sprayu. Spray jest optymalnym rozwiązaniem w przypadku cieńszych pni drzew oraz tych o nierównej powierzchni. Jeśli w korze drzewa są głębokie zagłębienia, istnieje ryzyko, że między pierścieniem lepowym a drzewem pozostanie szczelina, którą piędzik przedzimek może wykorzystać jako tunel wiodący w górę. Trzeba mu to uniemożliwić!

Jeżeli jaja zostały już złożone, można oczyścić pień drzewa za pomocą szczotki drucianej i usunąć pomarańczowo-czerwone jaja, które mają około pół milimetra wielkości. Dobrym rozwiązaniem jest także oprysk wczesnowiosenny, który pozwala pozbyć się jaj znajdujących się w koronie drzewa.