Czerwce

Nieruchome owady, z wyglądu przypominające małe kamyki, siedzą na zielonych pędach i żywią się smacznym sokiem roślinnym. Na pierwszy rzut oka można by pomyśleć, że rośliny cierpią na swego rodzaju trądzik lub ospę. W rzeczywistości są to małe czerwce, które tłoczą się blisko siebie i przytwierdzają do rośliny za pomocą ssących aparatów gębowych.

Do czerwców (Coccoidea) zalicza się cała gama rodzin pluskwiaków, takich jak tarcznikowate, misecznikowate, wełnowcowate, a także m.in. czerwce lakowe czy mączyste. Łącznie rodziny te obejmują około 4000 znanych, występujących prawie na całym świecie gatunków, z czego 185 spotkamy w Europie Środkowej. Jeśli na swojej roślinie zauważysz kilkumilimetrowe owady z małymi tarczkami, należy jak najszybciej wziąć się za ich zwalczanie. Czerwce żywią się sokiem roślinnym i szkodzą roślinie właśnie swoim żerowaniem.
Dość powszechny jest m.in. wełnowiec cytrusowiec. Ten gatunek czerwców, należący do wełnowców, w naszych szerokościach geograficznych występuje głównie na roślinach cytrusowych i doniczkowych. W ogrodzie można znaleźć m.in. tarcznika morwowego. Niezależnie od tego, czy uprawiasz róże, krzewy i drzewa owocowe czy rośliny ozdobne – ten żarłoczny tarcznik na pewno się nimi zainteresuje. Owad zadowala się wszystkim, co może zdobyć, oczywiście szkodząc przy tym roślinom. Niektóre czerwce są jednak wykorzystywane do celów gospodarczych. Na przykład świerkowce używane są do pozyskiwania miodu leśnego. Z czerwca lakowego, szeroko rozpowszechnionego na Wschodzie, wytwarza się szelak oraz lakier barwiący. Z kolei jeśli podczas kupowania szminek, cukierków lub innych słodyczy natknęliście się na oznaczenie „E120” lub „karmin prawdziwy”, oznacza to, że najprawdopodobniej do produkcji wykorzystano czerwca koszenilę.

Czerwce mogą osiągać wielkość od 0,5 do 3,5 cm, w zależności od gatunku. Istnieją pewne różnice między samicami a samcami czerwców. Podczas gdy samce przypominają wyglądem owady i zazwyczaj potrafią latać, samice rozpoznaje się po ich prawie beznogich, owalnych ciałach, otoczonych swego rodzaju tarczką. Tarczka ta jest zazwyczaj brązowawa lub szarawa i często składa się z wosku lub żywicy. Po zapłodnieniu pod tą tarczką samice składają jaja, z których wykluwa się nowe pokolenie. Ponadto większość samic czerwców jest wyjątkowo przywiązana do jednego miejsca. Po wykluciu się z jaj owady wybierają miejsce, do którego mogą się przyssać, i pozostają tam do końca swojego krótkiego życia. Natomiast czerwce wełnowcowate i mączyste pozostają aktywne przez całe życie i charakteryzują się drobnym owłosieniem.
Szkodniki te chętnie ukrywają się, zwykle są stłoczone blisko siebie, na pędach, między kątami pędów lub pod liśćmi. Dlatego na początkowym etapie często pozostają niezauważone.  

Zazwyczaj infestacja zostaje zauważona dopiero wtedy, gdy na liściach pojawią się małe, jasne plamki, roślina częściej odwiedzana jest przez mrówki lub na liściach jest już widoczna błyszcząca, lekko lepka powłoka. Liście mogą również żółknąć i więdnąć, a kwiaty ulegać deformacjom. Jeśli czerwców nie uda się pozbyć na czas, może dojść do zaburzenia wzrostu i całkowitego obumarcia rośliny.

Jasne plamki na liściach powstają w wyniku żerowania czerwców. To właśnie w tych miejscach owady wbijają swój ssący ryjek w roślinę i pobierają niezbędne do życia składniki odżywcze i białka. Powstaje jasna plamka. Jednocześnie wiele gatunków czerwców wydala sok roślinny w postaci spadzi. Spadź jest często dość lepka, dlatego czerwiec strząsa ją z siebie, aby się nie przykleić. W związku z tym nie tylko fragmenty rośliny, lecz również ramy okienne lub szyby mogą wkrótce pokryć się lepką spadzią. Wydzieliny te stanowią doskonałą pożywkę dla grzybów sadzakowych, które dodatkowo osłabiają roślinę. Zwiększona liczebność mrówek również jest oznaką, że warto przyjrzeć się swoim roślinom bliżej. Spadź jest bowiem atrakcyjna nie tylko dla grzybów sadzakowych, ale także przyciąga mrówki.

Uwaga:czerwce nie są jedynymi szkodnikami, które pozostawiają spadź i w ten sposób przyciągają mrówki. Mszyce również ją produkują.

Te małe szkodniki mogą występować przez cały rok, ale ich główny sezon żerowania przypada na zimę i wiosnę. Suche, ciepłe powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach zapewnia czerwcom dobre warunki do rozwoju w tych miesiącach. Szczególnie narażone na atak czerwców są rośliny doniczkowe, takie jak fikusy, gruboszowate sukulenty, palmy jukka czy storczyki o twardych liściach. Generalnie czerwce preferują gatunki roślin o nieco twardszych liściach. Dlatego rośliny doniczkowe zimujące w domu, w tym choćby cytrusy czy oleandry, również są zagrożone. Często są one dodatkowo osłabione przez brak światła słonecznego zimą, co ułatwia zadanie szkodnikom. Wiele czerwców szuka swoich roślin żywicielskich również w ogrodzie, wśród sosen, bukszpanów, cisów, śliw tarnin, róż, krzewów i drzew owocowych lub różnych gatunków ozdobnych.

Jeśli zauważysz czerwce, należy natychmiast odizolować roślinę od innych egzemplarzy, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się szkodników na pozostałe rośliny. Czerwce nie są łatwe do zwalczenia, ponieważ samice często bardzo mocno przylegają do rośliny. Możesz spróbować usunąć szkodniki szczotką lub wilgotną szmatką, przecierając lub szczotkując porażone części rośliny. Należy jednak postępować bardzo ostrożnie, aby nie uszkodzić liści i pędów. W przypadku dużej infestacji ta metoda jest mało skuteczna.

Większe infestacje czerwcami można zwalczać naturalnymi środkami ochrony roślin na bazie oleju pomarańczowego lub rzepakowego. Takie środki ochrony roślin są dostępne w postaci koncentratów, które przed użyciem miesza się z wodą, lub w formie gotowych roztworów w butelkach z opryskiwaczem. Dzięki temu roślina będzie dokładnie opryskana ze wszystkich stron. Powłoka olejowa, która pokrywa roślinę, zatyka drogi oddechowe czerwców, powodując ich uduszenie.
Jednak czerwce są dość dobrze chronione dzięki tarczce, która osłania samice i ich młode. Dzięki niej młode osobniki mogą przetrwać pod pancerzem i ponownie zasiedlić roślinę oraz się rozmnażać. Z tego powodu warto powtórzyć oprysk. Jeśli użyjesz preparatu na bazie oleju pomarańczowego, ma to tę zaletę, że ten naturalny środek atakuje i rozpuszcza ochronną tarczkę czerwców. Ponieważ czerwce zazwyczaj po zabiegu pozostają przyklejone do liści i pędów, możesz usunąć ich resztki wilgotną szmatką lub szczotką.

Istnieje kilka środków zapobiegawczych, które można wziąć pod uwagę, aby później nie musieć angażować się w trudną walkę z czerwcami:

1. Po zakupie dokładnie obejrzyj roślinę. W marketach budowlanych lub meblowych prowadzących sprzedaż rośliny często jest mało światła słonecznego mimo tego, że panuje wysoka temperatura. Warunki te nie są optymalne dla roślin i je osłabiają, co ułatwia czerwcom zadanie.
2. Podobny problem występuje, gdy zimą przechowujesz rośliny doniczkowe w garażu lub piwnicy. Upewnij się więc, że miejsce jest jak najbardziej jasne i chłodne, oraz regularnie sprawdzaj pędy i spodnie strony liści pod kątem występowania szkodników. Oprócz czerwców w roślinach mogą się również ukrywać mączliki, których także należy unikać..
3. W przypadku walki z ruchliwymi czerwcami możesz użyć żółtych tablic lepowych – dzięki temu sprawdzisz przy okazji, czy inne owady żerują na Twoich roślinach.
4. Regularne obchody ogrodu pomogą Ci, jak odpowiednio wcześniej wykryć infestację.
5. Upewnij się, że Twoje rośliny ogrodowe i doniczkowe mają dostęp do wszystkich niezbędnych im w fazie wzrostu składników odżywczych, dobrym rozwiązaniem jest m.in. nawóz uniwersalny  COMPO COMPLETE. Jeśli roślina cierpi na niedobór składników odżywczych, jest o wiele bardziej podatna na inwazję czerwców. Zwróć uwagę na zalecenia dotyczące dawkowania na opakowaniu produktu. 
6. Drzewa owocowe docenią troskliwą pielęgnację kory. Korę możesz wyszczotkować przykładowo twardą szczotką – jednak uważaj, aby jej nie uszkodzić. Ten zabieg jest szczególnie przydatny jesienią. Podobny efekt daje oprysk pnia wczesną wiosną, co pozwala zwalczyć zimujące stadia szkodników.
7. Luźna, wysokiej jakości, ziemia ściółkowana stanowi dobre podłoże dla zdrowego wzrostu roślin. A ponieważ zdrowa, pełna sił życiowych roślina jest znacznie bardziej odporna, jest to kolejny sposób na zapobieganie czerwcom.

Ogólnie rzecz biorąc, można stwierdzić, że zdrowe, pełne sił i mocne rośliny – czyli rośliny rosnące w optymalnych warunkach i dobrze pielęgnowane – są bardziej odporne na infestację. Osłabione lub zestresowane rośliny stanowią natomiast doskonały cel ataku dla czerwców, ponieważ to właśnie na nich szkodniki mogą się szybko rozmnażać. Dużo światła, zrównoważone nawożenie i regularne kontrole są ważnymi środkami zapobiegającymi większej infestacji. Jeśli jednak zauważysz szkodniki na swoich roślinach, należy natychmiast odizolować roślinę i spróbować pozbyć się od szkodników.  

Innym sposobem ochrony Twoich ulubionych roślin przez szkodnikami, np. czerwcami, przędziorkami lub mszycami, jest wspieranie pożytecznych organizmów. Stwórz kilka dzikich zakątków w swoim ogrodzie, tu i tam zasadź kilka dzikich ziół, a wkrótce będziesz cieszyć się z pracowitych, wygłodniałych pomocników, którzy pomogą Ci w walce z różnymi szkodnikami. Dobrymi kandydatami na żołnierzy do Twojej armii są owady gąsieniczkowate, biedronki lub skorki.