Popilia japońska

Ogołocone liście roślin owocowych i warzywnych lub zniszczone korzenie trawy – niegroźna na pierwszy rzut oka popilia japońska wyrządza ogromne szkody w uprawach, zarówno w rolnictwie, jak i w ogrodnictwie hobbystycznym.

Skąd pochodzi popilia japońska – i czy jest niebezpieczna?

Popilia japońska (Popillia japonica) wywodzi się z Azji i należy do rodziny poświętnikowatych. Owad mocno rozprzestrzenił się po Ameryce Północnej już ponad 100 lat temu i zniszczył tam plony wielu rolników. Od kilku lat popilia japońska jest również aktywna w niektórych częściach Europy – przypuszczalnie została tu zawleczona w wyniku globalnego handlu różnymi środkami transportu. Inwazyjny gatunek pojawił się już we włoskiej Lombardii oraz w południowej Szwajcarii.

Popilia japońska nie jest szczególnie wybredna, jeśli chodzi o wybór pożywienia. Żeruje na ponad 300 różnych gatunkach roślin. Problem polega na tym, że podczas gdy w swojej ojczyźnie ma wielu naturalnych wrogów, to na nowo zdobytych obszarach rozmnaża się niekontrolowanie, wyrządzając poważne szkody zarówno wśród roślin ozdobnych, jak i użytkowych.

Obecnie wydaje się, że ten żarłoczny chrząszcz przedostanie się także przez Alpy. W listopadzie 2021 roku w Fryburgu oficjalnie potwierdzono już pierwsze wykrycie żywej popilii japońskiej w Niemczech. Według Centrum Techniki Rolniczej Augustenberg w 2023 r. ponownie zauważono dwa osobniki popilii japońskiej, które prawdopodobnie przybyły jako „pasażerowie na gapę”.

Od 2019 roku popilia japońska (Popillia japonica) jest klasyfikowana na terenie Unii Europejskiej jako tzw. „szkodnik kwarantannowy”, ponieważ może powodować poważne szkody. Aby zapobiec jego rozprzestrzenianiu się przez granicę ze Szwajcarią i Włochami, przeprowadzane są surowe kontrole na przejściach granicznych, autostradach i terminalach towarowych. Ponadto istnieje obowiązek zgłaszania jego obecności. Dla ludzi i zwierząt popilia japońska nie stanowi jednak żadnego zagrożenia.

Popilia japońska na pierwszy rzut oka wykazuje duże podobieństwo do innych gatunków chrząszczy z rodziny poświętnikowatych. Swoim ciemnym, metalicznie połyskującym ciałem przypomina rozpowszechnionego u nas ogrodnicę niszczylistkę lub listnika zmiennobarwnego. Często jest również mylona z kruszczycą, guniakiem czerwczykiem lub chrabąszczem majowym.

Popilie japońskie osiągają długość około jednego centymetra, co sprawia, że są podobnej wielkości do chrabąszcza majowego. Można je rozpoznać po charakterystycznym, zielonkawo-metalicznym korpusie i miedzianobrązowych skrzydłach. Istnieją dwie szczególne cechy, które pozwalają odróżnić popilię japońską od jej krewnych. Popilia japońska posiada małe, białe kępki włosków na odwłoku – po pięć sztuk po bokach tylnej części ciała oraz dwie nieco większe kępki na jego końcu.
Ponadto popilie japońskie bardzo specyficznie się zachowują w sytuacji zagrożenia. Gdy wyczuwają niebezpieczeństwo, odchylają jedną parę nóg od ciała.

Chrząszcze japońskie są owadami polifagicznymi. Oznacza to, że nie są wyspecjalizowane w żerowaniu na jednym rodzaju roślin. Od drzew owocowych i warzyw, przez krzewy ozdobne i kwiaty, aż po trawniki – chrząszcze te atakują wiele gatunków roślin w ogrodzie. Szczególnie często dotykają żerują na drzewach liściastych, takich jak klon, buk, dąb, leszczyna i orzech włoski. Spośród roślin uprawnych w ich jadłospisie znajdują się przede wszystkim jabłonie, wiśnie, śliwy, owoce jagodowe, kukurydza oraz ziemniaki. W ogrodach ozdobnych popilie japońskie szczególnie chętnie żerują na lilakach i różach.

Dorosłe popilie japońskie zjadają liście, kwiaty oraz owoce różnych gatunków roślin, co przy ich ogromnej liczebności często prowadzi do całkowitego ogołocenia rośliny. Na liściach można rozpoznać charakterystyczny „wzór”. Egzotyczne chrząszcze wyjadają tkankę liściową spomiędzy żyłek, pozostawiając sam szkielet liści. Kwiaty i owoce noszą nieregularne ślady żerowania. Chrząszcze zazwyczaj żerują „od góry do dołu”. Zaczynają od młodych, świeżych pędów, a następnie przechodzą do starszych części rośliny.

Czy larwy chrząszcza japońskiego wyrządzają dużo szkód?

Ten niewielki owad charakteryzuje się bardzo wysoką płodnością. Po kopulacji jedna samica chrząszcza japońskiego składa od 40 do 60 jaj w glebie na łąkach i trawnikach, gdzie zimują. Larwy chrząszcza, podobnie jak w przypadku innych gatunków chrząszczy, nazywane są pędrakami. Gdy na wiosnę temperatury rosną, pędraki przemieszczają się tuż pod powierzchnię gleby i zaczynają żerować na korzeniach traw. Chętnie zjadają również korzenie różnych roślin ogrodowych. Białawe larwy o pomarańczowej do jasnobrązowej głowie przepoczwarzają się po około czterech do sześciu tygodni. Dorosłe popilie japońskie wylęgają się od maja do lipca i szybko zaczynają się rozmnażać.

Pierwszym objawem inwazji szkodnika na trawnik mogą być brązowe plamy powstające w wyniku obumarcia korzeni. Szkody wyrządzone przez larwy są widoczne dość późno, gdy trawnik jest już poważnie uszkodzony. Martwą darń można wtedy łatwo zwinąć jak dywan i usunąć. Jednak taki obraz uszkodzeń nie jest charakterystyczny wyłącznie dla chrząszcza japońskiego – podobne szkody mogą powodować larwy innych gatunków chrząszczy.